Linux dünyasında en sık kullanılan terimlerden birisi Masaüstü Ortamı’dır (DE-Desktop Eenvironment). Linux’ta yeniyseniz, sık kullanılan bu terimi tanımanız gerekir.
Masaüstü ortamı nedir?
Masaüstü ortamı, size simgeler, araç çubukları, duvar kağıtları ve masaüstü pencere öğeleri gibi ortak grafik kullanıcı arabirimi (GUI-Graphical User Interface) öğeleri sağlayan bileşenler paketidir. Masaüstü ortamı sayesinde (Windows ve macOS’ta olduğu gibi) farenizi ve klavyenizi kullanarak Linux’u grafiksel olarak kullanabilirsiniz.
Birden fazla masaüstü ortamı vardır ve bu masaüstü ortamları Linux sisteminizin neye benzediğini ve onunla nasıl etkileşim kurduğunuzu belirler.
Masaüstü ortamlarının çoğunun kendi entegre uygulamaları ve yardımcı programları vardır. Böylece, bir dosya gezgini, masaüstü araması, uygulamalar menüsü, duvar kağıdı ve ekran koruyucu araçları, metin düzenleyicileri ve daha fazlasını elde etmiş olursunuz.
Bir masaüstü ortamı olmadan, Linux sisteminiz yalnızca terminal benzeri simsiyah bir ekrana(ekiden DOS ekranı) sahip olacak ve onunla yalnızca komutlar vasıtasıyla etkileşim kurmanız gerekecektir.
Linux’ta farklı masaüstü ortamları neden var?
Yukarıda bahsettiğimiz gibi, Linux için kullanılabilen çeşitli masaüstü ortamları vardır. Peki neden böyle?
Masaüstü ortamlarını kıyafet olarak düşünebilirsiniz. Normal bir pantolon, tişört ve ayakkabılar giyerseniz, iyi görünürsünüz. Ancak koşmak veya yürüyüş yapmak istediğinizde, başka kıyafetlere ihtiyacınız olacaktır.
Şimdi buradan hareketle, mesela GNOME gibi bazı masaüstü ortamları modern bir görünüm ve kullanıcı deneyimine odaklanırken, Xfce gibi ortamlar, daha az kaynak kullanmaya odaklanır.
Kıyafetlerinizi ihtiyacınıza göre değişitirir ve görünüşünüzü belirlersiniz. Aynı durum masaüstü ortamları için de geçerlidir. O halde örneğin; öncelikle masaüstü ortamınızın fazla sistem kaynağı harcayarak iyi görünmesini mi, yoksa daha az sistem kaynağı harcayarak sisteminizin daha hızlı çalışmasını mı istediğinize karar vermeniz gerekir.
Popüler masaüstü ortamlarından bazıları
GNOME – Bol miktarda sistem kaynağı kullanır, ancak size modern, şık bir görünüm sunar.
Xfce – Görece eski ve klasik bir görünüm sunarken, daha az sistem kaynağı kullanır.
KDE – Sistem kaynaklarının orta düzeyde kullanımı ile son derece özelleştirilebilir masaüstü ortamıdır.
Linux dağıtımları ve bunların farklı masaüstü ortamı sunan türevleri
Aynı masaüstü ortamı birden fazla Linux dağıtımında bulunabilir ve bir Linux dağıtımı birden fazla masaüstü ortamı sunabilir.
Örneğin, hem Fedora hem de Ubuntu varsayılan olarak GNOME masaüstünü kullanır. Ancak hem Fedora hem de Ubuntu başka masaüstü ortamları da sunarlar.
Linux’un güzelliği ve esnekliği, herhangi bir Linux dağıtımına kendi istediğiniz veya zevkinize uygun bir masaüstü ortamını kurabilir olmanızdır. Ancak çoğu Linux dağıtımı sizi bu zahmetten kurtarır ve farklı masaüstü ortamları için kuruluma hazır ISO dosyaları sunar.
Örneğin, Manjaro Linux varsayılan olarak Xfce kullanımasına rağmen, GNOME masaüstü ortamını Manjaro ile kullanmayı tercih ederseniz, GNOME sürümünün ISO dosyasını da indirebilirsiniz.
Son bir not ile bitirelim…
Masaüstü ortamları Linux masaüstünün çok önemli bir parçasıyken, Linux sunucuları genellikle komut satırı arayüzüne dayanır. Bu Linux sunuculara masaüstü ortamı yükleyemeyeceğinizden değil, sunucuda çalışan uygulamalar tarafından kullanılabilecek önemli sistem kaynakları için bir israf olacağındandır.