Bu makalede, Debian ve Debian tabanlı dağıtımlarda (ve bazı diğer dağıtımlarda) paketleri kolaylıkla yönetebilmeniz için “apt” komutunun nasıl kullanılacağını örneklerle göreceğiz.
“apt”, Linux işletim sisteminde(Debian ve Debian tabanlı dağıtımlarda ve bazı diğer dağıtımlarda) paketleri aramak, kurmak, kaldırmak, güncellemek, yükseltmek ve yönetmek için kullanılabilen güçlü bir paket yönetim aracıdır. Paket bağımlılıklarını otomatik olarak yönetir, gerektiğinde gerekli yazılımı kurar ve artık gerekmediğinde de kaldırır.
“apt” nedir?
“apt” (Gelişmiş Paketleme Aracı), Debian ve Debian tabanlı Linux dağıtımlarında, “dpkg” paketleme sistemi ile kolay etkileşim için kullanılan bir komut satırı aracıdır. “apt” adlı bir pakette dağıtılan bir araçlar koleksiyonudur ve yazılım yönetim sürecini basitleştirmeyi amaçlar.
“dpkg”, yazılımı, kurulumu kolay bir pakette paketlemekten sorumludur. Debian’ın paket yöneticisidir. Aslında “apt” komutu kullanıldığında, uygulamaları yüklemek veya kaldırmak için “dpkg” programını çağırır.
Başka bir deyişle “apt”, “dpkg” paketleme sistemi ile etkileşime giren kullanıcı dostu bir katman görevi görür.
“apt” Komutu Nasıl Kullanılır?
“apt” komutlarının çoğunun “sudo” ayrıcalıklarına sahip bir kullanıcı olarak çalıştırılması gerekir.
Paket Veritabanını Güncelleme
“apt” ile herhangi bir işlem yapmadan önce, paket veritabanının yerel kopyasının güncel olduğundan emin olmamız gerekir. Bu olmadan, sistem daha yeni paketlerin mevcut olup olmadığını bilemez.
apt update komutu, mevcut yazılım paketleri hakkında bilgileri günceller:
|
1 |
sudo apt update |
Bu komut, en son güncel yazılım paketlerini ve bunların meta verilerini (paket adları, sürüm numaraları vb.) indirir.
Mevcut Güncellemeleri Listeleme
Yükseltilmeye hazır daha yeni bir sürümü olan paketlerin listesini görüntüleyebilirsiniz. Bunun için aşağıdaki komutu çalıştırın:
|
1 |
apt list --upgradeable |
Aslında, “apt list –upgradeable”, her zaman “apt update” komutu çıktısının görüntülenen bir ipucudur.
Paketleri Yükseltme
Uygun bir yükseltmeyi çalıştırmak, yeni bir sürümü bulunan tüm paketleri güncelleyecektir. Apt’nin yeni paket sürümlerinin mevcut olduğunu bilmesi için “apt upgrade” komutundan önce “apt update” komutunu çalıştırmanız gerektiğini unutmayın.
|
1 |
sudo apt upgrade |
Tam Sistem Yükseltmesi
“apt upgrade” ve “apt full-upgrade” arasındaki fark, tam yükseltmenin, tüm sistemi yükseltmek için gerekliyse kurulu paketleri kaldırmasıdır.
Bu, örneğin Debian 10’dan 11’e yükseltmek istediğinizde kullanılır.
|
1 |
sudo apt full-upgrade |
Tam yükseltme yapan komutlar, güvenli bir şekilde kullanılmaları için özel dikkat gerektirir ve deneyimli kullanıcılar için de bu durum geçerlidir.
Paket(leri) Kurma
Paket veritabanınız güncellendiğinde, “apt install” komutuyla herhangi bir paketi yükleyebilirsiniz. Örneğin, Firefox’u kuralım:
|
1 |
sudo apt install firefox |
Aynı anda birden fazla paket yüklemek istiyorsanız, örneğin nginx ve firewalld, bunları boşlukla ayrılmış bir liste olarak belirtmeniz gerekir:
|
1 |
sudo apt install firefox firefox-l10n-tr |
Paket(leri) Kaldırma
Kurulu bir paketi kaldırmak için “apt remove” komutunu kullanın. Örneğin, Firefox paketini kaldıralım:
|
1 |
sudo apt remove firefox |
Boşluklarla ayırarak birden çok paket de belirtebilirsiniz:
|
1 |
sudo apt remove firefox firefox-l10n-tr |
Ayrıca “apt purge” komutu ile de paketleri kolayca kaldırabiliriz.
“apt remove” komutu belirtilen paketleri kaldırır, ancak yapılandırma dosyalarını geride bırakır.
“apt purge” ise yalnızca paketi kaldırmakla kalmaz, aynı zamanda ana dizini dışındaki tüm yapılandırma dosyalarını da kaldırır.
|
1 |
sudo apt purge firefox |
Ayrıca, aşağıdaki komutla tüm istenmeyen paketleri de kaldırabilirsiniz:
|
1 |
sudo apt autoremove |
(Otomatik kaldırma seçeneği, diğer paketlerin bağımlılıklarını karşılamak için otomatik olarak kurulan ancak artık bağımlılık olarak gerekmeyen paketleri kaldırmak için kullanılır.)
Paket Arama
“apt search” komutu, mevcut paketler listesinde belirli bir paketi aramanıza izin verir. Örneğin, Firefox paketlerini aramak için şunu girin:
|
1 |
apt search firefox firefox-l10n-tr |
Kurulu Paketlerde Arama
“apt list” komutu hem kurulu hem de kurulabilecek paketleri görüntüler.
Peki ya yalnızca şu anda kurulu olan belirli paketleri listelemek isterseniz? Yapmanız gereken, “–installed” seçeneğini “apt list” komutuna eklemek. Daha da güzeli, aramalarda joker olarak (*) kullanabilirsiniz.
Örneğin, nginx’i içeren sistemde yüklü olan tüm paketleri bulmak için şunu çalıştırın:
|
1 |
apt list --installed firefox* |
Paket Hakkında Detay Öğrenme
“apt search” komutunun çıktısı size paketlerin kısa bir tanıtımını verir. Daha fazla ayrıntı istiyorsanız, “apt show” komutunu kullanabilirsiniz:
|
1 |
apt show firefox |
“apt show” komutunda tam paket adı belirtmeniz gerektiğini unutmamak gerekir. Aksi takdirde uygun gösterim olmayacaktır.
Sonuç…
“apt” ile paketlerin nasıl yönetileceğini bilmek, sistem yönetiminin önemli bir parçasıdır. Tabii ki, daha çok şey var ama bu, bir yerden başlamanızı sağlayacaktır.