UNIX ve Linux gibi UNIX türevlerinde her şeyin bir dosya olarak kabul edildiğini muhtemelen duymuşsunuzdur. Eğer bir dosya değilse de, çalışan bir işlem olmalıdır.
Linux’ta dosyalar üç genel kategoriye ayrılır:
1- Genel Dosyalar: Bunlar, ikili veya ASCII verilerinden oluşan, belgeler, resimler, ses ve video dosyaları gibi normal sıradan dosyalardır.
2- Dizin Dosyaları: Linux’ta dizinler, diğer dosya ve klasörler için depolama alanı olarak da hizmet ettiklerinden, dosyalar olarak da sınıflandırılır.
3- Aygıt Dosyaları: Fareler, klavyeler, USB aygıtları, sabit sürücüler vb. gibi sistemdeki donanım aygıtlarının kullanılabilirliğinin gerçekleşebilmesi için aygıt sürücülerine bir arabirim sağlayan özel dosyalardır. Bunlar /dev dizininde bulunur.
Dizinlerin her biri (ilk etapta bir dosyadır), önyükleme için gerekli olan önemli bilgileri içerir.
Standart bir Linux dağıtımı, aşağıdaki gibi bir dizin yapısına sahiptir.
/
Tek bir eğik çizgi ( / ) ile gösterilen kök dizin, Linux dizin yapısındaki en üst dizindir. Linux sisteminizdeki tüm dizinleri, alt dizinleri ve dosyaları içerir. Linux dizin hiyerarşisi kök dizinden başlar.
Önemli not: ( / ), ( /root ) ile karıştırılmamalıdır.
/boot
Bir Linux sistemindeki en hayati dizinlerden biridir. Adından da anlaşılacağı gibi, önyükleme dizini, önyükleyici, çekirdek ve bunlarla ilişkili dosyalardan oluşan Linux önyükleme dosyalarını içerir.
/etc
Yüklenen tüm hizmetler, komut dosyaları ve üçüncü taraf uygulamalar için sistem yapılandırma dosyalarını içerir. Bu dizin, Linux sisteminin sinir merkezi olarak kabul edilir.
/home
Kullanıcının kişisel klasörlerini ve dosyalarını içeren bir dizindir. Grafiksel bir Linux sisteminde, giriş dizini varsayılan olarak Masaüstü, Belgeler, İndirilenler, Resimler, Videolar ve Genel gibi klasörleri içerir.
Ek olarak, /home dizini, önüne nokta (.) ile belirtilen kişisel yapılandırma dosyalarını içerir. Bunlar, kullanıcıya ait özel ayarları içeren gizli dosyalardır.
/root
Kök kullanıcının ana dizinidir. (kök ( / ) dizini değil)
Süper kullanıcı, yönetici kullanıcı, sistem yöneticisi veya sadece kök kullanıcı olarak da adlandırılan /root dizini, Linux’ta komutlara ve sistem dosyalarına tüm erişime sahiptir.
/opt
Sistemin resmi depolarında varsayılan olarak bulunmayan paketler ve üçüncü taraf yazılımlar için ayrılmış bir dizindir.
Örneğin Skype, Discord, Spotify, Java gibi uygulamaları yüklediğinizde, dosyaları /opt dizininde yer alırlar.
/dev
Sabit sürücü, klavye ve fare gibi sisteme bağlı aygıtlar için aygıt dosyalarını veya özel dosyaları içerir. Bunlar bir kullanıcının okuyabileceği ve yazabileceği şekilde düzenlenmiş değildir.
/var
Log dosyaları, cache gibi sistem tarafından oluşturulan değişken dosyaları depolar.
/bin
Sistemdeki tüm kullanıcılar tarafından kullanılan ikili dosyaları, çalıştırılabilir programları ve ls, pwd, cat, mkdir, cd, mv, cp, du, df, tar, history gibi ortak sistem komutlarını içerir.
/sbin
Kök kullanıcı veya kök ayrıcalıklarına sahip bir kullanıcı için ayrılmış, çalıştırılabilir dosyalar, yardımcı programlar ve sistem komutlarını içerir. ( halt, reboot, mkfs, fsck, fdisk, halt, iptables, ifconfig, ip, swapon vb.)
/usr
İçerdiği muazzam miktarda veri nedeniyle en önemli dizinlerden biridir. Dizin, sistem genelinde salt okunur dosyalar içerir. Bunlara kitaplıklar, ikili kullanıcı dosyaları ve bunların belgeleri, programları ve sistem yardımcı programları dahildir.
/proc
Çalışan işlemler hakkında hayati bilgiler içeren sanal veya sözde bir dosya sistemidir. Linux çekirdeğinin kontrol ve bilgi merkezi olarak kabul edilir. Sistem başlatıldığında anında oluşturulur ve sistem kapatıldığında yok edilir.
/mnt
Alt dizinleriyle birlikte sabit sürücüler, USB sürücüleri ve CDROM’lar gibi depolama aygıtlarını takmak için geçici bir bağlama noktası olarak kullanılması amaçlanan dizindir.
/sys
Linux çekirdeğine bir arabirim sağlayan ve bir dizi sanal dosya içeren sanal bir dosya sistemidir.
/media
USB sürücüler gibi çıkarılabilir medyaların bağlandığı dizindir.
/run
Sistemin başlatılmasından itibaren çalışma zamanı verilerini içeren geçici bir dosya sistemidir.
/tmp
Geçici dosyaları depolayan bir dizindir. Birçok program bu dizini kilit dosyaları oluşturmak ve verilerini geçici olarak depolamak için kullanır.
Tam olarak ne yaptığınızı bilmiyorsanız /tmp dizini altındaki dosyaları silmeyin! Bu dosyaların çoğu, çalışan programlar için kritik öneme sahiptir ve bunların kaldırılması sistemin çökmesine sebebiyet verebilir.
/lib
İkili kullanıcı dosyalarının gerektirdiği tüm temel standart kitaplıkları /bin dizininde saklar.
/lost+found
Linux kurulumu sırasında yüklenir ve beklenmedik kapanma nedeniyle bozulabilecek dosyaları kurtarmak için kullanılır.
/srv
Hizmet dizinidir ve ‘srv’ olarak kısaltılır. Sunucuya özgü ve hizmetle ilgili dosyaları içerir.
Bitirirken…
Windows’un aksine Linux, sistemi başlatmak, durdurmak, sürdürmek ve yeniden başlatmak için daha karmaşık ve verimli bir yol gerektiren daha komplike ve karmaşık bir sistemdir. Linux’ta her işlem için iyi tanımlanmış bir yapılandırma dosyası, ikili dosyalar, man sayfaları, bilgi dosyaları vb. vardır.