Bu yazımızda Debian genlerini taşıyan Ubuntu’nun kısa tarihçesine değinmiştik. Bugün Debian’ın kısa tarihçesi ile devam ediyoruz.
1993’teki başlangıcından bu yana Debian, en sağlam, kararlı ve yaygın olarak kullanılan Linux dağıtımlarından biri haline geldi. Debian, dünyanın her yerinden geliştiricilerden oluşan bir topluluk tarafından aktif olarak geliştirilen ve sürdürülen ücretsiz ve açık kaynaklı, topluluk odaklı bir projedir.
Debian adını, kurucusu Ian Murdock ve karısı Debra’nın isimlerinin kısaltmalarının birleşiminden alır. (Deb ve Ian) Hızlı, hafif ve sağlam bir dağıtımdır. ‘Tüm Ubuntu dağıtımlarının ve daha fazlasının da anasıdır.’
Peki her şey nasıl başladı?
Debian Linux’un Kökeni
Debian resmi olarak Amerika’lı yazılım mühendisi Ian Murdock tarafından kuruldu.
Murdock Debian’ı herhangi bir projeyi temel alarak değil, tamamen bağımsız olarak geliştirdi. Projeyi 1993 ve 1996 yılları arasında yönetti ve ardından Bruce Perens devraldı. Devamında diğerleri proje liderliğini üstlendi. Debian projesinin şu aki lideri Jonathan Carter’dır. (Debian proje liderleri kronolojisi)
İlk Debian sürümü Debian 0.01 idi ve Eylül 1993’te kullanıma sunuldu. Daha sonra, 1993 ve 1995 yılları arasında, birkaç 0.9x sürümü geliştirildi. Debian’ın ilk kararlı sürümü olan Debian 1.1, 17 Haziran 1995’te yayınladı.
Debian Linux Sürümleri
Aşağıda Debian sürümlerinin bir listesini bulabilirsiniz.
- Debian 4.0 (Etch)
Ağustos 2007’de yayınlandı. 15 Şubat 2012’de yaşam döngüsü sona erdi.
- Debian 5.0 (Lenny)
Ağustos 2009’da yayınlandı. 6 Şubat 2012’de yaşam döngüsü sona erdi.
- Debian 6.0 (Debian Squeeze)
Şubat 2011’de yayınlandı. 26 Şubat 2016’da yaşam döngüsü sona erdi.
- Debian 7.0 (Wheezy)
Mayıs 2013’te yayınlandı. Mayıs 2018’de yaşam döngüsü sona erdi.
- Debian 8.0 (Jessie)
Nisan 2015’te yayınlandı. Haziran 2020’de yaşam döngüsü sona erdi.
- Debian 9.0 (Stretch)
Haziran 2017’de piyasaya sürüldü ve Debian 9 için uzun vadeli destek (LTS – Long Term Support) 30 Haziran 2022’de sona edi.
- Debian 10.0 (Buster)
Temmuz 2019’da yayınlandı. Haziran 2024’e kadar LTS desteği alacak.
- Debian 11.0 (Bullseye)
Ağustos 2021’de yayınlandı. Debian 11, Haziran 2026’ya kadar LTS desteği alacak.
Günümüzde Debian Linux
Debian, Linux topluluğundaki otoritesini günümüzde de devam ettiriyor ve 51000’den fazla paket GNU/GPL lisansı altında ücretsiz olarak sunuluyor.
Debian kurulum için, hem 64 bit hem de 32 bit mimarileri detekleyen netinst ISO görüntüleri barındırıyor. Ayrıca, 32-bit ve 64-bit PC’ler için de mevcut DVD torrent dosyalarını kullanarak Debian’ı indirme seçeneğine sahipsiniz.
Kurulum sırasında, minimum kurulumu tercih edebilir veya GNOME, Xfce, KDE Plasma veya LXDE dahil olmak üzere çok çeşitli masaüstü ortamı seçeneklerinden birini seçebilirsiniz.
Kararlılığı, güvenliği ve sağlamlığı sayesinde Debian, sunucular ve hatta IoT (Nesnelerin interneti) için de popüler bir seçimdir.
Debian Linux Dalları
Debian 3 ana dala ayrılır:
- Kararlı(Stable)
Resmi olarak yayınlanan en son Debian sürümüdür. Adından da anlaşılacağı üzere, düzenli güvenlik güncellemeleri aldığı için kararlı ve güvenli bir sürümdür. Şu an itibariyle en son kararlı sürüm Debian 11’dir ve kod adı BullsEye’dir.
- Test(Testing)
Bir sonraki kararlı Debian sürümünün mevcut geliştirme veya önizleme sürümüdür. Test edilerek kararsız dalından gelmiş, ancak henüz piyasaya sürülmeye hazır olmayan paketleri içerir. Geliştirme sürümü olarak kararlıdan biraz daha yeni, ancak kararsızdan biraz daha eski olan paketler sağlar. Mevcut test sürümü Debian 12’dir ve kod adı Bookworm’dur.
- Kararsız(Unstable)
Bu gerçek bir sürüm değil, henüz Debian tarafından kontrol edilmeyen paketleri içeren sürekli bir geliştirme sürümüdür ve kod adı Sid’dir.
Bitirirken…
Debian ortaya koyduğu sağlam performansıyla halâ çok sayıda Linux kullanıcısı için popüler bir dağıtım olmaya devam ediyor olsa da, kendisini temel alan Ubuntu ve Elementary gibi diğer masaüstü dağıtımlarının biraz gerisinde kalıyor. Ancak, düzenli güvenlik güncellemeleri sayesinde sahip olduğu istikrarı ve güvenliği bu durumu telafi ediyor.
Genel olarak Debian, kullanıcıları için, geniş bir donanım yelpazesi için kullanılabilirlik, paket kullanılabilirliği, özelleştirme, kararlılık ve desteğin en iyi karışımını sunuyor.