Linux dağıtımı nedir?
Bir Linux dağıtımı, Linux çekirdeği, GNU araçları, ek yazılım ve bir paket yöneticisinden oluşan bir işletim sistemidir. Normal masaüstü işletim sistemi olarak kullanılmak üzere görüntü sunucusu(display server) ve masaüstü ortamı içerir.
Debian, Ubuntu veya diğerleri… Linux çekirdeğini(kernel) gerekli tüm yazılım ve yardımcı programlarla (ağ yöneticisi, paket yöneticisi, masaüstü ortamları vb.) donatarak ‘dağıtır’, bu sayede bir işletim sistemi olarak kullanılır.
Dağıtımlar, ayrıca çekirdeğin ve diğer yardımcı programların bakımı için güncelleme sağlama sorumluluğunu da üstlenirler.
Yani, Linux bir çekirdek(kernel), Linux dağıtımı ise işletim sistemidir. Bazen “Linux tabanlı işletim sistemleri” olarak da anılmalarının nedeni budur.
Halâ aklınız karışıksa, konuyu biraz daha açalım.
“Linux sadece bir çekirdektir, bir işletim sistemi değildir!” Peki, bu ne anlama geliyor?
Yukarıdaki ifadeyle daha önce karşılaşmış olabilirsiniz, ki bu ifade tamamen doğrudur. Çekirdek, bir işletim sisteminin temelidir ve tam merkezindedir. Uygulamaları ve kabuğu(shell) kullanarak onunla etkileşime girmiş olursunuz.
İşletim sistemlerini bir araba, çekirdeği motor olarak düşünün. Bir motoru tek başına süremezsiniz, kaporta ve diğer aksamlar gerekir çünkü. Benzer şekilde, çekirdeği de doğrudan kullanamazsınız.
Mesela Ubuntu, Fedora, Debian ve diğer Linux dağıtımlarını kullanıma hazır arabalar sunan Toyota, Ford veya diğer araç üreticileri gibi düşünürsek, onlar gibi, kullanıma hazır dağıtımları size Linux tabanlı işletim sistemleri olarak sunarlar.
GNU / Linux nedir?
Linux’u en ilkel biçimde (hatta GUI-Kullanıcı Arayüzü olmadan) kullanmak için bir kabuğa(shell) ihtiyacınız vardır. En yaygın olarak kullanılan kabuk ise Bash‘tır.
Ve sonra, bazı işler yapmak için kabukta bazı komutları çalıştırmanız gerekir.
Teknik olarak, bu “Linux komutlarının” hepsi yalnızca Linux’a ait değildir. Birçoğu esas olarak UNIX işletim sisteminden gelmektedir.
Linux var olmadan önce, Richard Stallman 1983’te özgür yazılım projesinin ilki olan GNU projesini oluşturmuştu. GNU projesi cat, grep gibi birçok popüler Unix yardımcısını, awk, shell (bash) ile birlikte kendi derleyicilerini (GCC) ve editörlerini (Emacs) geliştirdi.
80’lerde UNIX tescilliydi ve çok pahalıydı. İşte, Linus Torvalds’ın UNIX benzeri yeni bir çekirdek geliştirmesinin sebebi budur. Torvalds, Linux çekirdeği ile etkileşim kurmak için, açık kaynaklı GPL lisansıyla ücretsiz olarak sunulan GNU araçlarını kullandı. Linux’un UNIX benzeri işletim sistemi olarak da adlandırılmasının nedeni budur.
Linux’u kabuk ve tüm bu komutlar olmadan hayal edemezsiniz. Linux, GNU araçlarıyla derinlemesine bütünleştiği için, bazıları GNU’nun takdir edilmesi adına ona GNU Linux (GNU/Linux olarak yazılır) demekte ısrar edederler.
Bitirirken…
Peki doğru terim nedir? Linux, GNU/Linux, dağıtım, Linux dağıtımı, Linux tabanlı işletim sistemi veya UNIX benzeri işletim sistemi? Bunun için yazıda yeterince ipucu var!
Seçim sizin…