Linux denemeye karar verip de bilgi aramaya başladığınızda, genellikle eski bir bilgisayara kurma önerisiyle karşılaşırsınız. Bu kısmen doğru olabilir, zira Linux eski bir bilgisayarı canlandırabilir ve onu kullanılabilir hale getirebilir. Ancak Linux sadece eski bilgisayarlarda çalışan bir işletim sistemi kesinlikle değildir. En yeni ve modern donanımlarda da son derece iyi çalışır!
Bu yazı, Linux için yeni bir bilgisayar oluşturma sürecinde size yol göstermeyi amaçlamaktadır.
İşlemciler
Çoğunlukla, Linux mükemmel donanım tanıma ve donanım uyumluluğuna sahiptir. Ancak, çekirdeğin donanımı tanıyabilmesi, her donanımı tanıyabileceği ve uyum sağlayabileceği anlamına gelmez. Bunun nedeni, bazı spesifik donanımlar için çekirdekte özel sürücü yüklü olmamasıdır. Yani egzotik ve nadir bir ekipman kullanıyorsanız bu durumla karşılaşmanız olasıdır. Buna rağmen, yeterince yaygın olan herhangi bir donanımın kurulumla birlikte çalışması beklenen durumdur.
Genellikle modern işlemciler (RAM ve depolama aygıtları da buna dahil) Linux’ta çok iyi çalışır. Bunun nedeni, modern anakartlarda firmware’ler (ḋonanım yazılımı) aracılığıyla destek sağlanıyor olmasıdır.
Ancak, grafik kartları, ağ kartları ve çevre birimleri edinmeden önce, bunların çekirdek tarafından desteklenip desteklenmediğini öğrenmeniz gerekebilir.
Grafik(Ekran) Kartları
Grafik kartlarına gelirsek… İşlemcinizle birlikte gelen tümleşik grafik yongasını veya herhangi bir harici grafik kartını kullanabilirsiniz. Genel olarak, hem Intel hem AMD işlemcilerdeki tümleşik grafik yongaları Linux’ta kurulumdan itibaren desteklenirler. Bunun için herhangi başka bir şey yapmanıza gerek yoktur.
Harici grafik kartları tarafına baktığımızda, durum bu kadar güllük gülistanlık olmayabilir. Masaüstü bilgisayarlarda sorun çok büyük olmasa da, özellikle hibrit bir kurulumun olduğu dizüstü bilgisayarlarda en yeni nVidia grafik kartlarının Linux altında çalışması bir miktar uğraştırıcı olabilir. Zira Linux’un genellikle en yeni nVidia kartlarını desteklemekte geride kalabildiğini kabul etmek gerekiyor. (Bunun da esas nedeni Linux’tan çok nVidia kaynaklı destek eksikliğidir.) Bu nedenle, yeni bilgisayarınız için nVidia grafik kartı düşünüyorsanız düşünüyorsanız, en az bir nesil eski bir kart kullanmanız gerekebilir.
nVidia’nın aksine, AMD grafik kartları Linux’ta daha iyi destekleniyor. Bunun da nedeni, AMD’nin genellikle çekirdek geliştiricilerle birlikte aktif olarak açık kaynaklı sürücü geliştiriyor olmasıdır.
Sonuç olarak, AMD grafik kartları Linux’a daha iyi entegre edilmiştir ve Linux ile kullanım için üst seviyede optimize edilmişlerdir. En yeni oyunlar için bir AMD grafik kartı almayı düşünebilirsiniz.
Bu noktada, daha az bir olasılık olsa da, AMD kanadında da sorun yaşama ihtimalinizin olabileceğini belirtmek gerekir.
Ağ Kartları
Çoğunlukla, kablolu ağ ile ilgili herhangi bir sorun yaşamamanız gerekiyor. Hemen hemen tüm modern eternet kartları zaten bir açık kaynak uygulaması içerir ve Linux tarafından tamamen desteklenir. Buna anakartlar üzerindeki tümleşik eternet kartları da dahildir.
Öte yandan, kablosuz ağ tarafında bu kadar sorunsuz bir durum olduğunu söylemek pek mümkün olmaz. Modern kablosuz kartların birçoğu ya üreticilerinden yetersiz destek alır ya da hiç destek alamaz.
En sorunsuz kullanım için Atheros veya Intel tabanlı bir kablosuz ağ kartı kullanmalısınız. Bu ikisi, Linux’un desteklediği en yaygın iki kablosuz karttır. İkisi arasında en fazla desteği alan yonga seti hangisi derseniz, bunun cevabı Atheros’tur.
RAM ve Depolama Aygıtları
Yukarıda da kısa değinmiştik. RAM ve depolama aygıtları, çekirdek ve modern anakartlarda firmware’ler (ḋonanım yazılımı) aracılığıyla destek sağlandığı için, çok nadir durumlar hariç, sıkıntısız çalışırlar.
Çevre Birimleri
Genel olarak Linux, çeşitli çevre birimleri için iyi bir desteğe sahiptir. Bu destek, büyük ölçüde kullanmak istediğiniz cihazın türüne bağlı olacaktır. Bu meyanda Linux’ta çevre birimi desteği üç kategoriye ayrılabilir:
Genel Giriş Aygıtları: Bunlar klavyeleriniz, fareleriniz ve joysticklerinizdir. Cihaz bağlantı noktası olarak USB kullandığı sürece, genellikle bunlarla herhangi bir sorun yaşamazsınız.
Tarayıcılar ve Yazıcılar: Bu cihazlar için uygun sürücü desteği çok iyi olabilir veya olmayabilir de. Örneğin, Canon ve Epson cihazlarının genellikle ya çok az desteği vardır ya da hiç yoktur. Buna karşın HP, Brother, Samsung, yazıcıları ve tarayıcıları için Linux sürücüleri sağlıyorlar.
Özel Giriş aygıtları : Bunlar, özel bir görev için üretilen aygıtlardır ve bu cihazlar için cihazınızın üreticisinden Linux desteği olup olmadığını öğrenmeniz gerekir. Örneğin Wacom, çizim tabletleri için Linux sürücüsü sağlayan tek üreticidir.
Monitörler
Elbette monitör olmadan bir bilgisayar kurulumu tamamlanmış sayılmaz. Onu kullanmak için, bir monitör, klavye ve fare aracılığıyla onunla etkileşim kurmanız gerekir. Monitör konusunda Linux’ta herhangi bir sıkıntı yaşamazsınız.
Sorularla
1. Linux’ta nVidia grafik kartı kullanmak istiyorum. Seçeneklerim nelerdir?
AMD kanadındaki 6600XT’ye benzer nVidia kartları, RTX 3060 ve RTX 2060 sayılabilir. RTX 3060 için, en azından Linux çekirdeğinin 5.8 sürümünü kullandığınıza emin olun. Ayrıca, nVidia’nın resmi Linux sürücülerini kullandığınızdan da emin olmalısınız.
RTX 2060 için ise, nVidia’nın resmi Linux sürücülerinin yanı sıra, Linux çekirdeğinin 5.3 sürümünü kullanmanız gerekir.
2. Linux bluetooth destekliyor mu?
Evet, Linux ile bluetooth kullanmak nispeten kolaydır. TP-LINK gibi yaygın markalar genellikle Linux uyumlu tak-çalıştır bluetooth çözümleri sunar.
Bitirirken…
Tebrikler! Artık Linux kurulumu için yeni bir bilgisayar oluşturma yolunda daha donanımlısınız.