Arch Linux, gelişmiş ve deneyimli Linux kullanıcıları için ‘kendin yap’ dağıtımı olarak kategorize edilebilecek, bağımsız bir şekilde geliştirilmiş, x86-64 mimarili, genel amaçlı bir GNU/Linux dağıtımıdır. Yuvarlanan sürüm modelini izleyerek çoğu yazılımın en son kararlı sürümlerini kullanıcılarına sunmayı amaç edinir.
Varsayılan Arch Linux kurulumu, ne yaptığını bilen kullanıcılar tarafından, gerekli olanı eklemek suretiyle yapılandırılan minimal bir temel sistemdir. Sisteminizin nasıl görünmesi gerektiğine ve yüklenmesi gereken paketlere karar vermeniz, sisteminizin gayet minimal olması ve sisteminizi sömüren gereksiz uygulamalara sahip olmayacağınız anlamına gelir ki bu da bir dağıtımdan beklendik bir durumdur.
Başka bir deyişle, yalnızca günlük kullanımınız için ihtiyacınız olanları yükleyebilirsiniz. İşletim sistemini kurmak biraz zamanınızı alacaktır ama sonuç olarak bilgisayarınızın nasıl çalıştığını sizden daha iyi kimse bilemeyecektir.
Arch bir grafik yükleyici ile gelmez, tüm kurulum işlemi bir terminal aracılığıyla yapılır. Bu, yeni Linux kullanıcıları için biraz korkutucu olabilir.
Arch Linux’un yuvarlanan sürüm modelini tercih edettiğinden bahsetmiştik. En son Arch yazılımını edinmek için tek gereken, düzenli bir sistem güncellemesidir. Arch Linux ekibi tarafından her ay yayınlanan kurulum görüntüleri(.iso dosyaları), ana sistem bileşenlerinin yalnızca güncel anlık görüntüleridir.
Arch’ın arkasındaki ana felsefe KISS (Keep It Simple, Stupid)’tir.
Arch Linux beş ilkeye bağlı hareket eder:
- Basitlik
- Modernlik
- Faydacılık
- Kullanıcı merkezililik
- Çok yönlülük
Arch Linux’un basitlik tanımı, gereksiz eklemeler veya değişikliklerin olmaması şeklindedir. Yazılımı, orijinal geliştiriciler tarafından piyasaya sürüldüğü gibi, dağıtıma özgü minimum değişikliklerle servis eder: Arch’ın yamaları, neredeyse tamamen geriye dönük hata düzeltmelerinden oluşur.
Benzer bir şekilde Arch, yapılandırma dosyalarını, sistem dosya yollarını ayarlamak gibi dağıtıma özgü sınırlı değişikliklerle gönderir.
Paketler yalnızca, disk alanından tasarruf etmek gibi zorlayıcı avantajlar olduğunda bölünür.
GUI yapılandırma yardımcı programları resmi olarak sunulmaz. Bu da kullanıcıları, çoğu sistem yapılandırmasını bir terminal ve bir metin düzenleyiciyle gerçekleştirmeye teşvik eder. Böylece kullanıcı sistemin işleyişi ile ilgili bir öğrenme alanı edinirken ve aynı zamanda sistemin işleyişiyle ilgili bilgi sahibi de olur.
- Tarihçe
Kanadalı bir programcı (ve ara aynı zamanda sıra gitarist) olan Judd Vinet, 2001’in başlarında Arch Linux’u geliştirmeye başladı. İlk resmi Arch Linux sürümü 0.1, 11 Mart 2002’de yayınlandı.
Slackware, BSD, PLD Linux ve CRUX’un zarif sadeliğinden esinlen, ancak (o sıralarda) paket yönetimi eksikliğinden hayal kırıklığına uğrayan Vinet, kendi dağıtımını bu dağıtımlarla benzer ilkeler üzerine kurdu.Farklı olarak, paket yükleme, kaldırma ve yükseltmeleri otomatik olarak halletmek için ‘pacman’ adlı bir paket yönetim programı da yazdı.
2007’nin sonlarında Judd Vinet, Arch geliştiricisi olarak emekli oldu ve dağıtımın dizginlerini programcı Aaron Griffin’e devretti.
2012 ve 2013 yılları arasında geleneksel ‘System V’ başlatma sistemi(init system), ‘systemd’ ile değiştirildi.
25 Ocak 2017’de, geliştiriciler ve topluluk arasında azalan popülaritesi nedeniyle i686 mimarisine yönelik desteğin aşamalı olarak kaldırılacağı açıklandı.
- Paketleme yöneticisi
Arch Linux’un ‘Pacman’ adında kendi paket yöneticisi vardır. Ubuntu için ‘apt’ ve Fedora için ‘dnf’ gibi, Arch Linux’ta paket kurulumu Pacman kullanılarak yapılır. Muhtemelen bildiğiniz ve yukarıda da sözünü ettiğimiz gibi, diğer Linux dağıtımlarının aksine, Arch Linux herhangi bir GUI paket yöneticisine sahip değildir.
Pacman’ın amacı, ister resmi depolardan, ister kullanıcı depolarından olsun, paketleri kolayca yönetmeyi mümkün kılmaktır.
Pacman, yazılım paketlerini kurmak, kaldırmak ve güncellemek için kullanılır ve Arch Linux’un en önemli ayırt edici özelliklerinden biridir. Pacman, basit bir ikili paket biçimini kullanımı kolay bir yapı sistemiyle birleştirir. Arch Build System, Pacman’ın kaynak kodundan yönetebileceği kurulabilir .pkg.tar.xz yazılım paketlerini oluşturmak ve paketlemek için görev yapar.
Pacman, paket listelerini ana sunucu ile senkronize ederek sistemi güncel tutar. Bu model ayrıca kullanıcının gerekli tüm bağımlılıklarla birlikte paketleri basit bir komutla indirmesine/kurmasına izin verir.
Pacman’ın AUR paketlerini desteklemediğini unutmamak önemlidir. Bu nedenle yeni Arch kullanıcıları için, AUR yardımcısı olmadan bir AUR paketi kurmak zor görünebilir.
Arch Linux’u kullanmak isteyip de Pacman kullanarakyazılımı komut satırından yönetmek zorunda kaldıkları için vazgeçen birçok insan var. Ama elbette çözüm var: Arch Linux’ta yeniyseniz ve paketleri yönetmek için bir GUI kullanmayı tercih ediyorsanız, Octopi harika bir seçenektir.
Octopi, Pacman için yazılmış, Arch Linux içindeki paketleri grafiksel ve daha basit bir şekilde yönetebileceğiniz, paketleri işlemek, kurmak veya kaldırmak gibi görevleri yerine getiren bir grafik arayüzüdür.
Octopi’nin normal olarak Arch Linux’ta kurulu olarak gelmediği ve onu elde etmek için AUR’den manuel olarak kurulması gerekeceğinin bilinmesi gerekir.
- AUR (Kullanıcı Depoları)
Arch Linux’ta resmi depolar core , extra vecommunity depolarıdır. Bu depolardaki paketler zaten derlenmiştir ve Pacman aracılığıyla yüklenirler. Resmi depolarda 11.000’den fazla paket vardır. Ancak, elbette Linux’ta kullanılabilen başka birçok program/yazılım var.
AUR (Arch Linux Kullanıcı Deposu)’a herhangi bir Arch kullanıcısı yeni bir program ekleyebilir ve onun bakıcısı olabilir. AUR’da yaklaşık 55.000 paket var.
AUR (Arch Linux Kullanıcı Deposu), Arch kullanıcıları için resmi Arch Linux paket veritabanı dışında bir dizi paketi barındıran, topluluk odaklı bir havuzdur. makepkg komutuyla kaynaktan bir paket derlemenize ve ardından Pacman aracılığıyla yüklemenize imkan sağlayan paket açıklamalarını içerir (PKGBUILD’ler) içerir.
Resmi depolara giren çok sayıda yeni paket AUR’da yolculuğuna başlar. AUR topluluğu, AUR’daki paketler için oy kullanma olanağına sahiptir.
- En İyi Belgelenmiş Linux Dağıtımı
Arch Wiki bir bilgi hazinesidir. Arch Linux topluluğunun wiki biçimindeki kapsamlı belgeleridir. Arch Wiki, ihtiva ettiği rehberler ve düzeltmeler bakımından Arch ekosisteminin dışında da, diğer Linux dağıtım kullanıcıları için de son derece yararlıdır. Diğer dağıtımlar, Arch’a kıyasla her şeyi farklı şekilde paketleseler de, Arch Wiki rehber niteliğinde yönergeler sunar.
Her bileşenin kurulumu ve bakımı ile ilgili olarak bilmek istediğiniz her şeyi ve bir Linux sisteminin ayrıntılarını öğrelnebilirsiniz.
Bu belgeler, genel Linux yönetimi için birer referans niteliğndedir. Arch’ta yeniyseniz bile, diğer Linux dağıtımlarıyla deneyiminiz varsa, muhtemelen Arch belgelerini zaten okumuşsunuzdur.
- Arch Linux Tabanlı Dağıtımlar
- Archlabs Linux
- ArcoLinux
- BlackArch Linux
- Chakra Linux
- EndeavourOS
- Manjaro
- RebornOS