Herhangi bir filmde bu sahneyi görmüş olabilirsiniz: Siyah bir ekran, ekranda bir sürü metin var, bilgisayar korsanı bir komut veriyor ve ekrana daha fazla bilgi doluyor. Peki bu ne? Neden hiçbir simge veya grafiksel bir şey yok?
Bunun gibi bir sahnede gösterilen bash shell(bash kabuğu ya da kabuk), bir Komut Satırı Arayüzü’dür (CLI). Herhangi bir işletim sisteminin CLI’si, bizim, makinelerimizin karmaşık sistemleriyle etkileşime girmesini mümkün kılar. Biz, komutları gireriz, ardından bunlar, girdiğimiz komutları, değişkenleri ve isimleri anlamlandıran yazılım olan kabuğa gönderilirler. Son olarak, komut yürütülür ve sonuçlar bize sunulur.
Basit bir deyişle, bir kabuk, işletim sistemine bir arayüz sağlar.
Bash, Linux dağıtımları arasında en yaygın olarak kullanılan kabuktur. Çoğu Linux dağıtımı için varsayılan oturum açma kabuğudur. Bu nedenle, herhangi bir yerde herhangi bir Linux terminal komutu gördüğünüzde, bunlar çoğunlukla Bash kabuğudur.
Bash’ın kısa tarihi
Detaylara fazla boğulmadan bash’ın tarihine de bir göz atalım.
Bash’ın tarihine baktığımızda ilk Thompson kabuğunu görürüz.
Thompson kabuğu, 1971’de Unix’in ilk sürümüyle birlikte gelmiştir. Ken Thompson’ın yazdığı yalnızca basit bir komut yorumlayıcısıydı.
Sonra Bourne kabuğu geldi. Bourne kabuğu, 1979’da piyasaya sürülen Unix 7’ye (Version 7 Unix) eşlik etmek üzere piyasaya sürülmüştür. Stephen Bourne tarafından geliştirildi. Bourne, eski Thompson kabuğu üzerinde birkaç iyileştirme yaptı.
Bourne kabuğu en son, Brain Fox tarafından, GNU Projesi’nin bir parçası olacak şekilde, Bourne-Again Shell veya Bash olarak yeniden oluşturulmuş/geliştirilmiştir.
Bash, çoğu Linux dağıtımına adapte edilmiştir. Hatta Apple Mac OS Catalina’ya, Microsoft da, Windows’a uyarlamıştır. Bash sürekli geliştirilmektedir ve dünya çapındaki kullanıcılar tarafından kullanılmaktadır.
Bash neden hala bu kadar kullanıma uygun veya gerekli?
Bash, erken dönemde Linux ile karmaşık bir şekilde içli dışlı olduğundan, zorlayıcıydı. Ancak zamanla bundan kurtuldu. Linux yavaş yavaş tüm dünyaya yayıldı ve gelişti, modernleşti. Linux yayıldıkça Bash da yayıldı. Özellikle sunucularda aktif olarak kullanılıyor. Veya çoğu zaman geliştiriciler, Linux masaüstlerinde alıştığımız güzel GUI‘lerle değil, bir komut satırı arayüzüyle çalışmayı tercih ederler. Masaüstü kullanıcıları bile Bash’ın gücünü kullanmayı sever. Linux masaüstü için geliştirilen çoğu grafik uygulama, bilgileri elde etmek için Bash komutlarını kullanır. Görüldüğü gibi, Bash’in Linux için bu kadar önemli olması hiç te şaşırtıcı değil.
Bash’ı ne için kullanabilirsiniz?
Bunu şöyle düşünelim: masaüstünün grafik arayüzü, ondan önce var olan komut satırı arayüzünün üzerine inşa edilmiştir. Dolayısıyla, resimler veya videolar gibi grafiklerle ilgili olmadığı sürece, Bash ile her şeyi yapabilirsiniz.(Gerçi artık bash üzerinde de resimler vs. ile çalışılabiliyor ama bu ayrı bir yazının konusu olabilir.) Sisteminizde gezinme; dosyaları kopyalama, taşıma, düzenleme veya silme; sistem süreçlerini yönetme; sisteminizde kurulu uygulamaları yönetme; uzak sistemlere bağlanma; izinleri ve sahipliği yönetme vb. vb.
Bash’ı nasıl kullanabilirsiniz?
Linux tabanlı bir masaüstünde her şey terminal uygulamasını açmakla başlar.
Bash komut dosyası
Örneğin, birbiri ardına bir dizi komut girmeniz gereken bir durumunuz var. Ve bu durum çok sık meydana gelir. Bu komutları her seferinde tekrar tekrar girmek verimli olmaz. Bunun yerine, bu komutları istediğiniz sırayla koyduğunuz bir komut dosyası oluşturabilirsiniz ve bunları girmeniz gerektiğinde, sadece o dosyayı çalıştırmanız yeterli olacaktır.
Başka bir deyişle, Bash komut dosyası, tam teşekküllü bir programlama dili gibidir. Python gibi herhangi bir programlama dilinde olduğu gibi, değişkenler, işlevler, koşullu ifadeler ve yapacağınız her şeyi oluşturabilirsiniz.
Sonuç…
Bash, Linux ekosisteminin temel direklerinden biridir. Kullanılabilirliği, gücü, kontrolü ve hızı, zamana meydan okuyor. Linux’u temel görevler için basit bir masaüstü gibi kullanmak istiyorsanız, bunu Bash bilgisi olmadan da yapabilirsiniz, ancak ileri düzey bir kullanıcı olursanız, Linux cephesinde daha fazla güç kazanmış olursunuz.
Bash öğrenmek, kaçınılmaması gereken bir beceri sağlar.