Linux tabanlı sistemlerle ilgili en güzel şey, kullanıcıların beğenilerine göre seçeneklerinin çok ve seçme özgürlüklerinin fazla olmasıdır. Kullanıcıların, paket yöneticileri, masaüstü ortamları, uygulamalar ve hatta önyükleyiciler gibi sistemin hemen hemen her alanında seçim yapmak için birçok seçeneği bulunur.
Bunların en önemlilerinden biri masaüstü ortamıdır. Masaüstü ortamı, sistemin temel görünümü ve hissi, uygulamalar seti ve genellikle donanımınızın yapması gereken iş miktarından oluşur.
Bu yazı, Gnome ve Cinnamon gibi iki popüler masaüstü ortamının karşılaştırmasına odaklanıyor.
Gnome; Ubuntu, Fedora ve daha fazla dağıtımın varsayılan masaüstü iken, Cinnamon; Linux Mint’in ‘amiral gemisi’ masaüstü ortamıdır.
Gnome
Gnome, başlangıçta GNU Projesi’nin bir parçası olan, ancak devamında gerçekten büyüyerek şimdi kendi geliştirme ekibi ve sürecine sahip olan masaüstü ortamıdır. Gmome masaüstü ortamı minimalizme odaklanır. Arayüz temiz, şık ve oldukça akıcıdır. Gnome, 3 numaralı sürüme geçmesiyle birlikte zor zamanlar geçirdi, ancak o zamandan beri, özellikle çok yaygın olarak kullanılan Ubuntu 20.04 Focal Fossa ve Fedora 32’de yer alan en son sürümleri Gnome 3.36 ile birlikte çok fazla yeniliğe kavuştu ve oldukça geliştirildi.
Cinnamon
Cinnamon masaüstü ortamı Gnome’a göre, nispeten daha yeni bir oyuncu. Linux Mint ekibi tarafından geliştirildi ve bu nedenle Linux Mint dağıtımının kendisi ile çok iyi bir uyumluluğa sahiptir. Cinnamon, Gnome’un 2011 yılında yeni sürüme geçmesiyle birlikte ortaya çıkan çok sert ve keskin farklılıkların birdenbire kabullenilememesi nedeniyle Gnome 3’ün bir çatalı olarak başladı. Daha sonra Gnome depolarından tamamen ayrıldı. Cinnamon, kullanım kolaylığı, işlevsellik ve görsellik sunarak şaşırtıcı bir şekilde Linux Mint’i bugün en popüler Linux dağıtımlarından biri haline getirdi.
Bu yazı, Arch Linux Gnome 42.4 ve Linux Mint Vanessa Cinnamon 5.4.12 özelinde yazıldı.
1. Varsayılan Görünüm ve His
Masaüstü ortamlarının en önemli faktörlerinden birisi görünümü ve kullanımında yaşattığı hissiyattır.
Gnome
Gnome ile ilgili olarak herkesin tartışmasız buluşabileceği ortak nokta, diğer masaüstü ortamlarına kıyasla benzersiz bir görünüme sahip olmasıdır. Sistemi kullanırken bu açıkça göze çarpar. Bu benzersizlik insanlar için ilgi çekici olsa da, bazıları için korkutucu ve ekstra iş anlamına da gelebilir. En basitinden pencereler benzersiz bir kavisli stile sahiptir ve ayarlar, kullanım kolaylığı için verimli bir şekilde sınıflandırılmıştır.
Ayrıca sol üst köşeye tıklamayla uygulamalar/programlara ulaşılırken, yine alt taraftan ortaya çıkan favorilerin sıralandığı bir rıhtım ve ekranın üst kısmında bulunan panelin ortasından beliren arama alanı gibi ilginç özellikler adeta onun benzersizliğini pekiştirmektedir.
Cinnamon
Sağ köşede zamanı gösteren ve solda bir uygulama menüsü içeren bir görev çubuğu vardır. Muhteşem ve akıcı bir arayüze sahiptir ve animasyonlar aracılığıyla etkileyici görünmektedir.
Uygulamaların görünümü gayet şıktır ve üretkenliği hedefledikleri belli oluyor. Aşağıdaki resimde örneğin, ayarlar kategorilerini görebilirsiniz. Minimal ve kullanışlı. Pencere stili oldukça sade ama aynı zamanda modern.
Cinnamon kullanım kolaylığına odaklanır. Böylece potansiyel kullanıcıların sistemlerine alışmaları daha kolay olur. Linux Mint’in bu kadar yaygın kullanılmasının temelinde de bu yatar.
2. Varsayılan Uygulamalar
Gnome
Varsayılan Gnome uygulamaları, her zaman mevcut olan, kendisiyle özdeşleşmiş bazı uygulamalar içerir. Burada önemli olan, bu uygulamaların GNOME ortamıyla çok iyi entegre edilmiş ve olağanüstü iyi çalışıyor olmasıdır. Bu uygulamalardan bazıları:
- Gnome’un Gözü: Varsayılan fotoğraf görüntüleyici
- Evince: Belge okuyucu
- Nautilus: Dosya yöneticisi
- Yazılım: Gnome Software
- Haritalar: Harita okuma uygulaması
- Gedit: Metin editörü
- Kişiler, Saat ve Takvim
Bu uygulamaların yanı sıra, neredeyse her dağıtımda Firefox tarayıcısı ve LibreOffice paketi vardır. Gnome’un Epiphany adlı bir de tarayıcısı bulunur. Çok yaygın olarak tercih edilmiyor olsa da, Gnome ile yüksek entegrasyona sahiptir.
Cinnamon
Cinnamon da oldukça yeterli bir uygulama paketi ile gelir. Tüm uygulamalar oldukça iyi entegre edilmiştir, ancak Cinnamon’un varsayılan arayüzü diğer birçok masaüstü ortamından çok ta farklı olmadığından fazla fark edilmez. Bildiğimiz gibi, Cinnamon Gnome 3’ün bir çatalıydı, bu yüzden birçok uygulama yine temel olarak GNOME uygulamalarına dayanıyor. Cinnamon uygulamalarından bazıları:
- Xed: Gedit tabanlı metin editörü
- Xviewer: EOG tabanlı resim görüntüleyici
- Xreader: Atril / Evince tabanlı belge görüntüleyici
- Pix: Resim görüntüleyici
- Nemo: Dosya yöneticisi
Cinnamon ile gelen dağıtımlarının çoğunda tıpkı Gnome’da olduğu gibin LibreOffice paketi ve Firefox bulunur. Cinnamon, daha hızlı ve daha az kaynak kullanan uygulamalar kullandığından daha hafif olmasıyla dikkat çekicidir.
3. Uygulama Başlatıcılar
Uygulama başlatıcısı en çok kullanılan bileşenlerden biridir. Bu nedenle, temel bir fikir vermesi açısından karşılaştıralım.
Gnome
Gnome’un uygulama başlatıcısı oldukça harika. Süper tuşuna bastığınızda, ya da farenizi ekranın sol üst köşesine(panelin en sol köşesi) götürdüğünüzde Etkinlikler adı altında ekranda tüm uygulamaların döşenmiş bir görünümünü elde edersiniz, ya da istediğiniz herhangi bir uygulamayı aramak için uygulamalar düğmesine tıklayabilirsiniz.
Cinnamon
Cinnamon uygulama başlatıcısı, menü tabanlı bir sistemdir. Süper tuşuna bastığınızda veya panelde en sol köşede menü simgesine tıkladığınızda ortaya çıkar. Daha kolay gezinme için kategoriler halinde güzel bir şekilde düzenlenmiştir.
4. Uygulama Desteği
Gnome
Bu belki çoğu kullanıcı için çok ta önemli bir nokta değilken, bazıları için dikkate değer olabilir. Gnome, Cinnamon’a kıyasla çok daha uzun bir süredir bir çok dağıtım tarafından kabul gördüğü ve kullanıldığı için oldukça istikrarlı bir konuma gelmiştir. Haliyle uygulama desteği de sorunsuzdur ve bazı büyük dağıtımlar Gnome’u öncelikli masaüstü olarak belirlemiş durumdalar. Şunu da unutmamak gerekir ki, Gnome’un arkasında oldukça kallavi bir geliştirici ekibi var.
Cinnamon
Öte yandan Cinnamon daha yeni ve oldukça umut verici bir şekilde yoluna devam ediyor. Cinnamon’un ‘resmi’ dağıtımı Linux Mint diyebiliriz. Bu nedenle neredeyse sorunsuz bir gelişim izliyor. Bu süreçte dağıtımlar arasında tabiri caizse ‘yayılıyor’. Masaüstü ortamlarının en önemli faktörlerinden birisi de görünümü ve kullanımında yaşattığı hissiyattır. Cinnamon bazı büyük dağıtımlar tarafından bir seçenek olarak sunuluyor. Uygulama desteği konusunda çok sıkıntılar yaşanmasa da, gelecekte daha iyi bir konuma geleceği konusunda şüpheye yer bırakmıyor.
5. Özelleştirme
Gnome
Gnome, amaçladığı basitlikten ödün vermemek uğruna, varsayılan olarak minimum kişiselleştirme seçenekleri sunar. Gnome uzantıları(Gnome extensions) ve İnce Ayar Aracı kullanarak, temalar ve simge paketleri ve üst panel gibi bazı şeyler için sınırlı ve belirli değişikliklere izin verir. Daha ötesine geçebilmek mümkün olsa da, bu oldukça çaba sarfetmeyi gerektirir. Her kullanıcı bunu göze alamayabilir.
Cinnamon
Cinnamon ise varsayılan olarak çok esnektir. Bu konuda Xfce ile benzer şekilde bir sürü özelleştirme seçeneği sunar. Temaları, simge paketlerini, pencere stillerinideğiştirme vb.
Değiştirme araçları varsayılan olarak sunulur. Panel çok esnektir ve başlat menüsü uygulamalarla yapılandırılabilir. Ayrıca Cinnamon resmi sitesinde eklentiler uzantılar mevcuttur. Sonuç olarak Cinnamon’un, daha iyi özelleştirme seçeneklerine sahip olduğu ortadadır.
6. Kullanıcı Kitlesi
Gnome
Gnome’un birçok dağıtım tarafından tercih edilmesi hasebiyle daha fazla desteğinin olduğunu söyleyebiliriz. Bu nedenle daha büyük bir kullanıcı kitlesine sahip. Bu, karşılaşacağınız olası sorunlar için daha kolay yardım alabileceğiniz anlamına gelir.
Cinnamon
Cinnamon Linux Mint’in ‘amiral gemisi’ konumundadır demiştik. Aslında bu kötü bir şey değil. Bu, Linux Mint’in ‘amiral gemisi’ olan dağıtımına daha fazla odaklandığı anlamına geliyor ve bu harika bir şey, çünkü Linux Mint, dolayısıyla da Cinnamon geniş ve aktif bir kullanıcı kitlesine sahip. Bu yüzden, herhangi bir sorunla karşılaşma olasılığınız oldukça düşükken, yardım alma olasılığınız oldukça yüksek.
7. Masaüstü Ortamına Özgü Özellikler
Bazı özellikler masaüstü ortamına özgüdür, bu yüzden karşılaştırma yapmak çok ta mantıklı değildir.
Gnome
- Arama: Gome’un alamet-i farikalarından biri de arama özelliğidir. Süper tuşuna bastığınızda, ya da sol üst köşeye farenizi götürdüğünüzde, Etkinlikler açılır. Arama kutucuğuna yazmaya başladığınızda, Gnome aramaya başlayacaktır. Bu özellik, uygulamalar veya dosyalar olsun, her şeyi araştırdığı için mükemmeldir. Oldukça hızlı, oldukça etkileyici.
- Kabuk Uzantıları: Gnome, sisteminizdeki uygulamalara bazı ekstra özellikler ve erişilebilirlik seçenekleri ekleyebilen kabuk uzantıları sunar. Bu sayede Gnome’u zevkinize göre biraz daha özelleştirilmiş bir hale getirebilirsiniz.
Cinnamon
- Uygulamacıklar – Masaüstü Uygulamacıkları: Gnome uzantılarına benzer şekilde, Cinnamon da sisteme küçük uygulama özellikleri eklemek için eklentiler kullanır.
- Eklentiler: Cinnamon için uzantılar küçük görsel ilaveler ve kullanılabilirlik sağlamaya yarar eklentilerdir. Bu, Cinnamon kullanıcıları için, daha iyi üretkenlik ve kullanılabilirlik adına çeşitli seçenekler ekler.
Bitirirken…
Hiçbir masaüstü ortamının bir diğerinden daha iyi olduğunu net olarak söyleyebilmek mümkün değildir. Hepsi özneldir ve daha iyi olup olmaması büyük ölçüde kullanıcıya bağlıdır. Dolayısıyla, sizin için hangi masaüstü ortamının daha iyi olduğunu anlamanın en iyi yolu birebir deneyimlemektir.