Linux dünyasına girdiğinizde muhakkak dağıtım seçme konusunda bazı tercihler yapmak durumunda kalırsınız. İlk ve en zorlu iş hangi dağıtımı kullanmak istediğinize karar vermektir. Her birinin avantajları ve dezavantajları olan seçim yapabileceğiniz o kadar çok seçenek var ki!
Mevcut en popüler dağıtımlardan ikisinin Ubuntu ve Debian olduğu su götürmez bir gerçektir. Her ikisi de çok kullanılır ve aralarından seçim yapmak biraz zordur. Bu yazı, bu konuda bir nebze de olsa kullanıcıya tercihlerinde yardımcı olmak amacıyla hazırlanmıştır.
Debian, Linux tabanlı en eski işletim sistemlerinden biridir. İlk versiyonu 1993’te piyasaya sürüldü. Debian sağlamlığı ve açık kaynağa bağlılığıyla bilinir. Ayrıca, tamamen topluluk güdümlü bir dağıtımdır. Yıllar boyunca, muhtemelen istikrarlı olması ve basitliği nedeniyle Debian’ı temel alan birçok popüler dağıtım ortaya çıkmıştır.
Ubuntu’ya gelirsek…Tartışmasız en popüler Linux tabanlı işletim sistemidir. Ubuntu’nun arkasında Canonical şirketi var. Geliştirme ve destek şirket tarafından verilir. Burada ilginç olan gerçek ise, Ubuntu’nun da Debian’a dayanmasıdır. Bu yüzden Ubuntu ve Debian arasında birçok temel benzerlikler vardır.
Ubuntu ve Debian’ın her ikisi de birçok açıdan oldukça benzerlik gösterir. Her ikisi de manuel kurulum için APT paket yönetim sistemini ve DEB paketlerini kullanır. Her ikisi de, aynı varsayılan masaüstü ortamına (GNOME)sahiptir. Bu, varsayılan görünüm ve izlenimin ve de önceden yüklenmiş uygulamaların çoğunun benzer olacağı anlamına gelir.
1. Sürüm Döngüsü
Ubuntu ve Debian arasındaki en önemli fark, sürüm döngüsüdür. Yeni donanım teknolojisini takip edip etmediğiniz veya tüm yazılımların en son sürümünü kullanmayı isteyip istemediğinizi bilmek bu konuda önem arz eder.
Ubuntu’nun sürüm döngüsü sistematiktir. Her 6 ayda bir yeni bir sürüm yayınlanır. Ayrıca iki yılda bir sunulan LTS (Uzun Süreli Destek; Long Term Support) sürümleri vardır ve hem masaüstü için hem de sunucu ortamlarında 5 yıl boyunca güncelleme alır.
Debian için yayınlanan resmi bir sürüm döngüsü söz konusu değildir. Bununla birlikte, neredeyse iki yılda bir yeni bir sürüm sunar. Sürümlere Oyuncak Hikayesi(Toy Story) serisinden karakterlerin ismi verilmiştir. Örneğin, en son kararlı(Stable) sürümün adı Buster’dır.
Bu sürüm döngüsünü yavaş bulan kullanıcılar için, sık sık güncellenen bir sürüm olan Debian Testing de vardır(Şu anki adı Bullseye). Adı ve niteliğine rağmen, kullanıcılara göre, Debian Testing çoğu zaman oldukça kararlıdır ve yuvarlanan bir sürüm olarak kabul edilebilir.
Debian’ın “Kararsız(Unstable)” adlı bir sürümü daha vardır. Debian Unstable sık sık güncellenir ve en son özellikleYri barındırır, bu da sistemin daha kırılgan olmasına neden olur.Bu sürüm, Debian’ın sınanmasına yardımcı olan ve hata bildirmeye yardımcı olan kişiler için daha uygundur.Debian kararsız(Unstable) sürüm adın, Oyuncak Hikayesi(Toy Story)’de her zaman oyuncakları kıran çocuğun adı olan Sid’den almıştır.
2. Kararlılık
Kullanım amacınıza göre, kararlılık sizin için gerekli olabilir. Burada bilmeniz gereken, Ubuntu ve Debian’ın kararlılıkları arasında bazı farklılıklar bulunduğudur.
Ubuntu’nun sürüm döngüsü oldukça düzenli ve sürümler çoğunlukla gerçekten kararlıdır. Ara sıra karşılaşılan bazı sorunlar olsa da, bu çok sık yaşanan bir durum değildir. Ubuntu, sistem bozulursa bile, kullanıcıların çoğunluğunu etkileyen bir durum oluşturmayacak bir yapıya sahip olduğundan, kişisel kullanım için oldukça uygundur.
Debian, kaya gibi sağlamlığı(kararlılığı) ile bilinir. En son yazılıma/sürücülere ihtiyaç duymuyorsanız ve sisteminizin gerçekten kararlı/sağlam olmasına iktiyaç duyuyorsanız, Debian(Kararlı/Stable Sürüm) en doğru tercih olacaktır. Bununla birlikte, nispeten daha güncel bir sürüm istiyorsanız da Debian Testing’i tercih edebilirsiniz.
3. Geliştirme
Bu nokta her kullanıcı için önem arz etmese de, yine de önemlidir. Her iki dağıtımın geliştirme yöntemleri ve ekipleri farklıdır.
Debian tamamen topluluk güdümlü bir dağıtımdır. Tüm dünyadaki programcılar ve geliştiriciler tarafından korunur ve geliştirilir. Bu gelişme biçimi sürekliliği sağlar. Geliştiricilerden biri proje üzerinde çalışmayı bırakmaya karar verirse, başka bir geliştirici projeyi devam ettirebilir. Bu da Debian’da merkezi bir kontrol mekanizması bulunmadığı anlamına gelir.
Debian’ın hem topluluk temelli hem de çok başarılı olması ve yaygın olarak kullanılması, niteliğiyle ilgilidir.
Ubuntu’nu bir şirket tarafından(Canonical) geliştirilmesinin birtakım avantajları vardır. Belirli bir serbest sürüm döngüsüne, resmi bir destek hattına ve ayrıca özel yazılım/donanım desteğine sahiptir. Bu durum aynı zamanda bir riski de beraberinde getirebilir: Canonical, Ubuntu’nun aktif gelişimi için fişi her an çekmeye karar verebilir. Her ne kadar bu gerçekleşme olasılığı düşük bir ihtimal olsa da, böyle bir durumda bundan sadece aktif kullanıcılar değil, Ubuntu temelli sürümler/dağıtımlar da etkilenecektir. Bu nedenle Linux Mint, Debian’a temelli, LMDE (Linux Mint Debian Edition) adlı paralel bir proje geliştirmektedir.
4. Yazılım Depoları
Ubuntu oldukça geniş bir yazılım deposuna sahiptir. Popülerliği nedeniyle, depolarında çok çeşitli yazılımlar barındırır. Ayrıca Ubuntu, sisteminize ek depolar eklemek için kullanılabilen PPA (Kişisel Paket Arşivi) özelliğine de sahiptir.
Bunun dışında Canonical, Linux dağıtımları için merkezi bir uygulama yayınlama ve yükleme platformu olarak görev yapacak olan Snapcraft üzerinde de çalışıyor. Tüm Linux dağıtımlarını desteklediğini söylese de, kullanıcılar tarafından şu an için Ubuntu tabanlı dağıtımlarla iyi uyum sağladığı vurgulanmaktadır.
En önemlisi, Ubuntu depolarında tescilli yazılımlar da barındırmaktadır. Bunlar, kaynak kodlarını açık olarak yayınlamayan şirketlerin donanım sürücülerinden oluşur ve sisteme donanım desteği ve işlevsellik avantajı sağlasa da, açık kaynak felsefesine inanan kullanıcılar bundan çok fazla hoşlanmayabiliyorlar.
Debian, depolarında yalnızca ücretsiz ve açık kaynaklı yazılımlara sahiptir ve çoğunlukla kullanıcılar için yeterlidir. Depolar iyi çalışır. İhtiyaç duyarsanız, tescilli yazılıma sahip depolar da ekleyebilirsiniz.
Debian, tıpkı Ubuntu gibi PPA’ları da destekler.
Depolarında açık kaynaklı yazılıma sahip olan Debian, kullanıcıları bu yönüyle de cezbeder. Nitekim bazı bazı kullanıcılar, yalnızca açık kaynağa bağlı bir kullanımı tercih edebiliyorlar.
5. Sistem Performansı
Debian ve Ubuntu’nun her ikisi de oldukça iyi performans gösterir ve donanım uyumluluğu konusunda çok fazla sıkıntı çıkarmazlar. Ubuntu kurulumla birlikte belirli ‘özellikleri’ vaat eden daha fazla yazılımla birlikte gelir. Diğer yandan Debian, varsayılan olarak yüklenmiş daha minimum yazılımlarla birlikte gelir. Bu da, Debian’ın temel bir kurulumla daha iyi performans göstermesini sağlar.
Ubuntu’da da, sistemi daha hafif hale getirmek için yazılımlar kaldırılabilir elbette, ancak sistem için hangi paketlerin gerekli olduğunu her kullanıcı bilemeyebileceğinden sorun çıkma ve sistemin kararlılığının bozulması olasılığı yüksektir.
6. Oyun
Eğer bir oyuncuysanız, muhtemelen en son yazılım, sürücüler ve donanım desteği öncelikli ilgi alanınızda olacaktır. Debian potansiyel olarak bunu sağlayabilir, ancak daha çok yazılımıların açık kaynak tarafına odaklandığından, her türlü yazılımın çalışmasını sağlaması bazı durumlarda sıkıntılı olabilir.
Buna karşın yukarıda belirtildiği gibi, Ubuntu, genellikle oyun için gerekli olan grafik sürücülerinden oluşan belirli tescilli paketleri de desteklemektedir.
7. Kurulum
Yükleme işlemi için Debian, Debian Installer’ı kullanır. Öte yandan, Ubuntu Ubiquity adlı bir yükleyici kullanır. (Bu yazının yazıldığı tarih itibariyle 22.10 sürümü için yeni bir yükleyici ufukta görünmektedir.)
Her iki yükleyici de grafik arabirim sağlar, ancak Debian Installer Ubiquity ile karşılaştırıldığında bazı ek seçenekler sunar. Bu, gelişmiş kullanıcılar için bir avantaj olabilse de, yeni başlayanlar için oldukça zorlayıcı da olabilir. Ancak, internette bolca kaynak bulunduğundan, çok ta endişe edilecek bir şey değildir.
8. Amaç
Her şeyden önce her iki dağıtımın da en çok ne için kullanıldığını bilmelisiniz. Herhangi bir dağıtım, dağıtımı kullanan topluluğa göre gelişim gösterir. Bu nedenle bir seçim yapmadan bilinçli olmak önemli bir husustur.
Ubuntu çok amaçlı bir dağıtımdır. Çok geniş bir kullanıcı tabanına sahip olması, her yönden geliştirilmesini gerekli kılmaktadır. Bu nedenle Ubuntu’nun neredeyse her kullanım senaryosuna uyarlanabilir bir yapısı vardır.
Debian tüm kullanımlara uyacak şekilde yapılandırılabilse de, istikrarı ve kararlılığıyla oldukça popülerdir. Ubuntu’da olduğu gibi her şey kolayca yapılandırılamayabilir. Basitçe söylemek gerekirse, Debian, daha fazla emek ve uğraş ister.
9. Masaüstü Ortamları
Debian için varsayılan masaüstü ortamı olarak GNOME sunulsa da, diğer ortamları da depolarından kolaylıkla yükleyebilirsiniz.
Ubuntu’nun ise, farklı masaüstü ortamları için farklı adlandırılmış dağıtımları vardır. Örneğin KDE’li Ubuntu Kubuntu, Xfce’li Ubuntu Xubuntu vb.
Bitirirken…
Ubuntu ve Debian… Her ikisi de harika dağıtımlardır. Yüzeysel olarak benzerlikler gösterseler de, derinliklerinde daha fazla farklılıklar barındırırlar. Sonuç olarak hangisini kullanmak isteyeceğinizi, kişisel tercihleriniz ve gereksinimleriniz belirleyecektir.