Teknoloji meraklısıysanız ve Linux kullanmak istiyorsanız veya akademik amaçlarla Linux öğrenmeniz gerekiyorsa, yapmanız gereken ilk şey bir .iso dosyası edinmek ve makinenize bir Linux ortamı kurmaktır.
Bunu sanal makinelerde veya doğrudan bilgisayarınızda yapabilirsiniz. Bu sizin ilk deneyiminiz olacaksa, Linux indirmenin düşündüğünüz kadar kolay olmadığını öğrendiğinizde çok şaşıracaksınız.
Linux dağıtımları olduğunu ve hatta oldukça fazla olduğunu göreceksiniz.
Linux dağıtımı, işletim sisteminin belirli bir amaç için özelleştirilmiş bir sürümüdür. Örneğin Ubuntu, hem profesyoneller hem de ev kullanıcıları tarafından yaygın olarak kullanılan bir Linux dağıtımıdır.
Muhtemelen Windows veya MacOS hakkında bilginiz vardır. O zaman bu sistemlerin sınırlı sayıda dağıtımlarının bulunduğunun da farkındasınızdır. Ancak Linux için durum biraz farklı; çok sayıda dağıtım var. Bazılarını denediyseniz/kullandıysanız, çoğunun benzer göründüğünü ve çalıştığını farketmişsinizdir. Kafa karıştırıcı, değil mi?
Peki bu kadar dağıtım birbirlerinden nasıl farklıdırlar?
Bu yaznın yazıldığı an itibarıyla Distrowatch bunlardan 267’sini listeliyor ama elbette daha fazlası var. Tam olarak kaç tane olduğunu bilmek pek mümkün görünmüyor.
Şimdi aklınıza bazı sorular gelecek. Neden bu kadar çok dağıtım var? Bir işletim sisteminde nasıl bu kadar çok dağıtım olabilir? Hangisi benim için uygundur?
Gelin, anlamaya çalışalım….
Linux sadece bir çekirdektir!
Linux hakkında ilk ama en önce öğrenilen bilgi, Linux’un bir işletim sistemi olmadığı, sadece bir çekirdek olduğudur .
Yani Linux, Mac veya Windows gibi eksiksiz bir sistem değil, çalışan bir bilgisayar elde etmek için başka yazılımların eklenmesi gereken bir sistemin merkezi bir parçasıdır.
Pek çok farklı dağıtım, kısaca dağıtımlar, her biri biraz farklı bir ekstra yazılım setine sahiptir ve bunları eksiksiz bir işletim sistemi haline getirmek için bu merkezi parçanın etrafında şekillenmiştir. Bu nedenle, aslında her biri eksiksiz birer işletim sistemli olan birçok Linux sürümü vardır.
O halde “çekirdek(kernel)” nedir?
Şimdi, önce bir çekirdeğin gerçekte ne olduğunu anlamak gerekir.
Linux çekirdeği, bir Linux işletim sisteminin ana bileşenidir ve bir bilgisayarın donanımı ile süreçleri arasındaki arabirimdir.
Benzer şekilde Windows, macOS, BSD gibi işletim sistemlerinin de kendi çekirdekleri vardır.
Bir çekirdek, bir işletim sisteminin merkezidir. Bir bilgisayar sisteminin donanım bileşenlerini kontrol etmek için kullanılan bir yazılım parçasıdır. Önyükleyici tarafından yüklenen ilk programdır ve bilgisayar kapatıldığında çalışmakta olan son programdır. Bilgisayarın kaynaklarını çalışan diğer programlara tahsis eden programdır.
Basit bir benzetme ile anlamaya çalışalım.
İşletim sistemlerimizi araçlar gibi düşünelim. Birçok araç vardır ve bunlar birçok tiptedirler. Her araç türünün de kendi varyasyonları vardır. Buna karşın ortak bir noktaları var; bir motora sahip olmak. Burada tüm araçlardaki motora çekirdek diyebiliriz. Aracın temel bileşenidir. Diğer parçalar ona yardımcıdırlar ve birlikte mükemmel bir araç oluştururlar.
Linux çekirdeği işletim sisteminin motorudur. Donanımın üstüne oturur ve onunla kabuk aracılığıyla iletişim kurar. Ayrıca mükemmel bir işletim sistemi oluşturmak için üzerinde çalışan birçok süreç, uygulama, yardımcı program ve arayüz vardır. Tek başına bir motoru kullanamayacağınız gibi, bir çekirdeği de kendi başına kullanamazsınız. İşte bu nedenle birçok dağıtım var.
Neden bu kadar çok dağıtım var?
Mac veya Windows gibi işletim sistemleri pahalıdır, patentlidir ve çekirdeği de dahil olmak üzere yalnızca üretici şirketi tarafından üretilir. Şirket, işletim sisteminin servis ve desteğini sağlar ve onlar tarafından teslim edildiği gibi kullanırız. Ancak Linux için çekirdek sadece bir bileşendir. Linux çekirdeği patentli değildir, açık kaynaktır ve bu nedenle herkes kendi başına değişiklik yapmak ve inşa etmekte özgürdür. Bu yüzden çok fazla dağıtım var.
Farklı şirketler veya topluluklar ve hatta bu çekirdeği kullanırlar ve kendi Linux işletim sistemi sürümlerini oluştururlar. Çekirdeği kendi gereksinimlerine göre ince ayarlarlar. Örneğin, bir dağıtım yalnızca daha iyi kullanıcı deneyimine veya daha iyi GUI’ye odaklanabilir. Bir diğeri sunucularda kullanılmak üzere, diğeri bilgisayar korsanlığı için yapılabilir. Hatta kendi seçiminize göre kendi özelleştirilebilir dağıtımınızı oluşturabilir ve kullanabilirsiniz. Büyüleyici, değil mi!
Yeterli bilgiye sahip herkesin yeni bir dağıtım yapması normaldir, bu yüzden birçok insan bunu yapar. Bazı dağıtımlar büyük şirketler tarafından desteklenirken, bazı dağıtımlar tamamen topluluk odaklıdır.
Farklı insanların farklı fikirleri ve ihtiyaçları vardır. Linux ücretsiz ve açık kaynak olduğundan, kendi mükemmel dağıtımınızı oluşturmak nispeten kolaydır. Sonra onu açıkça dağıtabilir ve başkalarının kullanmasına izin verebilirsiniz. Başkaları da beğenirse kullanır. Değilse, Linux tarihinde bir başka başarısız bir girişim olarak yerini almış olur. Veya dağıtımınızı açık kaynak yaptıysanız, birileri ona bazı özellikler ekleyebilir, bazı özellikleri kaldırabilir ve yeni şeyler deneyerek kendilerininkini oluşturabilirler. Böylece dağıtım çarkı dönmeye devam eder!